Τετάρτη, 00:01 - 03/02/2021

  Tweet

Στόχος της, η μείωση των ανισοτήτων μεταξύ των διαφόρων περιφερειών και η μείωση της καθυστέρησης των λιγότερο ευνοημένων. Κάθε περιφέρεια όμως έχει διαφορετικές ανάγκες. Σαφώς διατίθενται περισσότεροι πόροι στις λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες, ωστόσο η πολιτική συνοχής χρηματοδοτεί έργα καινοτομίας και παρεμβάσεις στήριξης ευπαθών κοινωνικών ομάδων. Μιλάμε δηλαδή για μια συνοχή οικονομική, κοινωνική και εδαφική. Είναι μια πολιτική για όλους.

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) 2021-2027, οι δαπάνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα κατανεμηθούν με τέτοιο τρόπο ώστε να συμβάλλουν α)στον εκσυγχρονισμό και την εναρμόνιση του ΠΔΠ με τις πολιτικές προτεραιότητες της Ένωσης για το διάστημα 2021-2027, β)στην επίτευξη μεγαλύτερης απλοποίησης και ευελιξίας κατά την εκτέλεση του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, και γ) στη μεγιστοποίηση των συνεργειών μεταξύ διαφορετικών χρηματοδοτικών προτεραιοτήτων και δράσεων.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο για το χρονικό διάστημα 2021-2027, τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ), στα οποία συγκαταλέγονται το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΑΠ) και το Ταμείο Συνοχής (ΤΣ), θα δίνουν προτεραιότητα στην επίτευξη των εξής πέντε Στόχων Πολιτικής (ΣΠ): ΣΠ1)μία εξυπνότερη Ευρώπη-καινοτόμος και έξυπνος οικονομικός μετασχηματισμός, ΣΠ2)μία πιο «πράσινη» Ευρώπη με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, ΣΠ3) μία πιο διασυνδεδεμένη Ευρώπη-κινητικότητα και περιφερειακές διασυνδέσεις ΤΠΕ, ΣΠ4)μία πιο κοινωνική Ευρώπη-υλοποίηση του Ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, και ΣΠ5)μία Ευρώπη πιο κοντά στους πολίτες της-βιώσιμη και ολοκληρωμένη ανάπτυξη των αστικών, αγροτικών και παράκτιων περιοχών χάρη σε τοπικές πρωτοβουλίες.

Μέχρι σήμερα, η πολιτική συνοχής έχει χρηματοδοτήσει εκατοντάδες χιλιάδες έργα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Αναφορικά με τη χώρα μας, τα μεγαλύτερα έργα υποδομών που έχουν χρηματοδοτηθεί είναι οι οδικοί άξονες, διοικητικά και σχολικά κτήρια, γέφυρες κτλ. Επιπλέον, έργα στήριξης της απασχόλησης, αλλά και ευπαθών ομάδων, για παράδειγμα το πρόγραμμα “Βοήθεια στο σπίτι”, έχουν επίσης χρηματοδοτηθεί από τα ταμεία της συνοχής.

Το ΕΣΠΑ έχει βοηθήσει την ελληνική οικονομία και ιδιαιτέρως την τοπική οικονομία. Μια στήριξη συνεχής και στοχευμένη, βοηθώντας να περάσουμε σύντομα στη φάση της ταχείας ανάκαμψης. Αν αναλογιστούμε τα μεγάλα έργα υποδομής τα οποία υλοποιούνται αυτήν την περίοδο με τα κονδύλια του ΕΣΠΑ, θα καταλάβουμε τα τεράστια οφέλη για τους πολίτες στην καθημερινότητα τους. Βελτίωση της πρόσβασης σε απομακρυσμένες περιοχές με την κατασκευή καλύτερων δρόμων, αναβάθμιση του ανθρώπινου κεφαλαίου μέσω της κατάρτισης και προστασία του περιβάλλοντος, αναβάθμιση των υπηρεσιών προς τον πολίτη μέσω ψηφιακού εκσυχρονισμού.

Η εξωστρεφής επιχειρηματικότητα έχει ενισχυθεί πολύ από τα προγράμματα ΕΣΠΑ, ώστε να διευκολυνθεί η ανάπτυξη συνεργασιών σε διεθνές επίπεδο και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Μέσω των ΕΣΠΑ, πολλές επιχειρήσεις συμμετέχουν σε διεθνείς εκθέσεις προσεγγίζοντας νέα πελατολόγια, διευρύνοντας έτσι σε μεγάλο βαθμό την πελατειακή τους βάση. Επιπλέον, με την βοήθεια των ευρωπαϊκών κονδυλίων οι επιχειρήσεις επανασχεδιάζουν την παραγωγή ανταγωνιστικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας, ισχυροποιηούν την εικόνα τους στο εξωτερικό και αξιοποιούν το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που δίνει η πρόσληψη υψηλού επιπέδου επιστημονικού δυναμικού.

H Περιφέρεια μας έχει εκμεταλλευθεί με τον καλύτερο τρόπο το ΕΣΠΑ, προκειμένου να βελτιώσει την επιχειρηματικότητα αλλά και την καθημερινότητα των πολιτών. Πολύ σημαντικό πρόσφατο παράδειγμα όλα τα προϊόντα ρευστότητας των επιχειρήσεων που θεσμοθετήθηκαν και έτρεξαν επί κορωνοϊού. Δεν θα τα είχαμε χωρίς το ΕΣΠΑ. Η τρέχουσα περίοδος σηματοδοτεί την είσοδο στην τελική ευθεία για το νέο ΕΣΠΑ της περιόδου 2021 – 2027. Ταυτόχρονα, προχωρά ο σχεδιασμός για το Ταμείο Ανάκαμψης, του οποίου οι βασικοί άξονες είναι ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η κλιματική προσαρμογή. Επίσης, αναμένεται ενίσχυση της περιφερειακής πολιτικής, καθώς πλέον οι 13 περιφέρειες θα μπορούν να διαχειριστούν σημαντικά αυξημένους πόρους, που αντιστοιχούν περίπου στο 1/3 των συνολικών πόρων του νέου ΕΣΠΑ. Τέλος, η κυβέρνηση έχει ήδη επιβεβαιώσει, την ύπαρξη ξεχωριστού επιχειρησιακού προγράμματος για την απολιγνιτοποίηση και τη δίκαιη μετάβαση που θα αφορά ειδικά τις περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας και Μεγαλόπολης, που πλήττονται από την απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων.

Υπάρχει όμως και απογοήτευση από τη γραφειοκρατία του ΕΣΠΑ, η οποία στην Ελλάδα είναι 1,5 φορά περισσότερη από αυτήν που υπάρχει στην Ευρώπη. Παράδειγμα η συγκριτική αξιολόγηση που επιβάλλεται σχεδόν σε όλα τα προγράμματα ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας, ενώ δεν υφίσταται καμία ανάγκη να υπάρχει. Τα περισσότερα προβλήματα που παρατηρούνται είναι γραφειοκρατικά από την πλευρά των ενδιάμεσων φορέων και καταστούν σε κάποιες περιπτώσεις την υλοποίηση των έργων δυσχερή. Πολλοί επενδυτές λόγω τέτοιων προβλημάτων εγκαταλείπουν την επενδυτική προσπάθεια.

Η αλλαγή θα έρθει μόνο με το νέο ΕΣΠΑ και τις αλλαγές που θα γίνουν σε θεσμικό πλαίσιο. Η απλοποίηση διαδικασιών και η μείωση της γραφειοκρατίας αποτελεί σημαντικό στοιχείο των ευρωπαϊκών πολιτικών. Πρέπει να υπάρξουν προτάσεις που θα βοηθήσουν την γρηγορότερη υλοποίηση των επενδύσεων και απορρόφηση των κονδυλίων. Τα έγγραφα που υποβάλλονται από τους δικαιούχους να φυλάσσονται σε ψηφιακή μορφή και να μην χρειάζεται να αναπαράγονται σε κάθε στάδιο της υλοποίησης του έργου. Επίσης απλοποίηση των απαιτούμενων εγγράφων σχετικά με το προσωπικό μιας επιχείρησης. Είτε ο ενδιάμεσος φορέας να έχει πρόσβαση σε μία κεντρική πλατφόρμα ελέγχου του προσωπικού είτε να μειωθεί ο όγκος των αρχείων που ζητείται από τις επιχειρήσεις για να αποδείξουν το προσωπικό τους.

Οι Περιφέρειες οφείλουν να αναλάβουν εξ ολοκλήρου ένα μεγάλο κομμάτι της διαχείρισης των ΕΣΠΑ, για να διευκολυνθούν οι διαδικασίες και η ταχύτητα απορρόφησης, εφόσον βέβαια είναι κατάλληλα στελεχωμένες με ανθρώπινο δυναμικό το οποίο να μπορεί να αντεπεξέλθει σε αυτά τα καθήκοντα.

Το νέο ΕΣΠΑ πρέπει να είναι πιο ψηφιακό στη διαχείρισή του και να υπάρξουν θεσμικές αλλαγές ουσίας. Επιπρόσθετα, στόχος είναι να δημιουργηθούν μόνιμοι εγγυοδοτικοί μηχανισμοί για μικρομεσαίες επιχειρήσεις, όπως υπάρχουν σε κάθε ευρωπαϊκή χώρα.

Η απλοποίηση των διαδικασιών και της πολιτικής συνοχής αποτελεί πράγματι πρωταρχικό μέλημα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το διάστημα δράσης 2021-2027. Αναλυτικότερα, η Επιτροπή στοχεύει στην απλούστευση και την ευελιξία της πολιτικής συνοχής μέσω της κατάργησης του Κοινού Στρατηγικού Πλαισίου, της αντικατάστασης των «εκ των προτέρων αιρεσιμοτήτων» της περιόδου 2014-2020 από «αναγκαίους πρόσφορους όρους» που θα είναι λιγότεροι σε αριθμό (20 από 40), πιο εστιασμένοι στους στόχους του σχετικού Ταμείου, θα υπόκεινται σε μια απλούστερη διαδικασία επαλήθευσης και, σε αντίθεση με την περίοδο 2014-2020, θα εποπτεύονται και θα εφαρμόζονται σε όλη τη διάρκεια της περιόδου 2021-2027. Επίσης, θα απλοποιηθεί η διαδικασία υποβολής και τροποποίησης των Εταιρικών Συμφωνιών και των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, καθώς και των διαδικασιών (συν)χρηματοδότησης, ελέγχου και αξιολόγησης των Προγραμμάτων από πλευράς Ε.Ε.

Η Ελλάδα περνάει μία δύσκολη περίοδο μνημονίων, υγειονομικών και εθνικών προβλημάτων. Η χώρα έχει ανάγκη από ένα νέο παραγωγικό μοντέλο του οποίου ο οδικός χάρτης πρέπει να έχει ως πυλώνες τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Οφείλει να στηρίζεται στην εξωστρέφεια, την καινοτομία, την ψηφιακή και την πράσινη βιώσιμη ανάπτυξη.

Η χώρα μας καλείται να επενδύσει το ποσό των 72 δις ευρώ την επόμενη δεκαετία και να το διενείμει με τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργηθούν οι συνθήκες για μία μακροχρόνια βιώσιμη ανάπτυξη. Τομείς οι οποίοι θα πρέπει να επικεντρωθεί η σημερινή κυβέρνηση είναι ο τομέας της μεταποίησης, του τουρισμού, που αποτελεί τη βαριά βιομηχανία της χώρας καθώς επίσης και τις επενδύσεις που σχετίζονται με την Ενέργεια και την Καινοτομία.

Μέσω της πολιτικής συνοχής πρέπει να προωθηθεί μια ισορροπημένη ανάπτυξη που να λειτουργεί ιδιαίτερα σε περιφερειακό επίπεδο, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος μιας Ελλάδας και Ευρώπης πιο κοντά στους πολίτες της, χάρη σε τοπικές πρωτοβουλίες και καινοτόμους οικονομικούς μετασχηματισμούς. Μια πιο διασυνδεδεμένη και κοινωνική Ελλάδα και Ευρώπη με περιφερειακές διασυνδέσεις ΤΠΕ και υλοποίηση του Ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων.

*Αντιπεριφερειάρχης Περιφερειακής Ανάπτυξης Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας
**πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα, «Εορδαϊκός Παλμός»